Het uit 1978 daterende Van Vulpen-orgel van de Utrechtse Bethelkerk, dat oorspronkelijk werd gemaakt voor de Hervormde Vredeskerk ter plaatse, zal verhuizen naar kerkgebouw De Rank in Zetten. De Utrechtse Bethelkerk staat voor een metamorfose waarbinnen geen ruimte bestaat voor handhaving van het huidige instrument.
Van Vulpen-orgel (1978) in de Bethelkerk, Utrecht – foto: Frans Sellies [orgbase.nl]
Flentrop-orgel (1955) te koop
De Rank in Zetten beschikt over een Flentrop-orgel (1955) dat oorspronkelijk was gemaakt voor de Hervormde Kerk te Kesteren. In het afgelopen jaar heeft een orgelcommissie zich gebogen over de orgelsituatie, waarbij ook vervanging van het Flentrop-orgel door een groter, passend orgel aan de orgel is geweest.
Flentrop-orgel (1955) in ‘De Rank’, Zetten
Na een oriëntatieronde met adviseur Jaap Jan Steensma hebben de orgelcommissie en het College van Kerkrentmeesters nu besloten over te gaan tot aanschaf van het Utrechtse orgel. De overplaatsing zal worden uitgevoerd door Gebr. Van Vulpen Orgelmakers.
Het te koop staande Flentrop-orgel wordt onder meer aangeboden via de Orgelbank van de Vereniging voor het Kerkrentmeesterlijk Beheer in de PKN.
https://www.orgeladvies.nl/wp-content/uploads/2020/03/Schermafbeelding-2020-03-05-om-20.16.35.png811676Orgeladvieshttps://www.orgeladvies.nl/wp-content/uploads/2021/09/orgeladvies.pngOrgeladvies2020-03-05 20:29:422021-11-12 23:53:27Utrechts Van Vulpen-orgel (1978) naar Zetten;
UPDATE: Na aanvankelijk uitstel naar november 2020, is dit evenement door de organisatie afgelast in verband met het Coronavirus.
Onder de titel The Reformed Theology and Spirituality of Music: From the Reformation to the Present vindt van 13-15 mei 2020 een conferentie plaats over de theologie en spiritualiteit van de Protestantse kerkmuziek. Organisatoren zijn onder meer de Theologische Universiteit Kampen, de European Melanchthon Academy Bretten en het H. Henry Meeter Center for Calvin Studies. De conferentie wordt gehouden in de Ontmoetingskerk in Enschede.
Het programma voorziet in lezingen en discussies met bijdragen van zo’n veertig theologen, musicologen en religiewetenschappers uit verschillende werelddelen. Naast het terugkijken op oudere reformatorische geschriften, tradities en ontwikkelingen beoogt de organisatie teven te reflecteren op de huidige betekenis en praktijk van Protestantse kerkmuziek.
Predikant Aegidius Francken en de titelpagina van zijn ‘orgelpreek’ te Maassluis.
Een van de lezingen zal worden verzorgd door Jaap Jan Steensma. Hij geeft een verslag van zijn onderzoek naar het fenomeen orgelingebruikname en ‘orgelpreek’ in Nederland gedurende de achttiende eeuw. Dit onderzoek is een vervolg op paper die aan de Universität Regensburg werd gepresenteerd tijdens de conferentie Interdisziplinäre Tagung Orgelpredigten in Europa (1600–1800).
Het programma van The Reformed Theology and Spirituality of Music is te vinden op de website. Hier staat ook meer informatie over de inschrijvingsprocedure (geopend vanaf 15 april 2020).
https://www.orgeladvies.nl/wp-content/uploads/2020/02/Schermafbeelding-2020-02-12-om-10.55.39.png7641045Orgeladvieshttps://www.orgeladvies.nl/wp-content/uploads/2021/09/orgeladvies.pngOrgeladvies2020-02-12 11:47:182021-10-26 22:42:32Conferentie over kerkmuziek
In tijdschrift De Orgelvriend publiceert Jaap Jan Steensma in januari 2020 een kort artikel waarin hij documenten rond Hermanus Knipscheer II en Hermanus Knipscheer III beschrijft. De stukken werden gevonden in het archief van de Nederlandse Hervormde Gemeente van Vreeland.
Over de vroege jaren van orgelmaker Hermanus Knipscheer III (1826-1896), zoon van de veel bekendere Amsterdamse orgelmaker Hermanus Knipscheer II (1802-1874) was nauwelijks iets bekend. Steensma’s onderzoek naar het orgel van de Sint Nicolaaskerk Vreeland (1852), gebouwd door Knipscheer II, heeft inmiddels uitgewezen dat Hermanus III als orgelmaker niet alleen actief bij het bedrijf van zijn vader betrokken was (en dus niet alleen als bijvoorbeeld administrateur), maar tevens organist was. Sterker nog, hij werd de eerste organist van het door zijn vader in Vreeland gebouwde orgel!
In het artikel wordt tevens ingegaan op enige bijzonderheden omtrent het Vreelandse orgelontwerp en over het functioneren van de organist.
Het artikel verschijnt op 3 januari 2020 onder de titel ‘Oud Papier 6: Hermanus Knipscheer III, organist’, in De Orgelvriend 2020-1, 32-33. Losse nummers van het tijdschrift zijn hier te bestellen.
Deel van de afrekening bij de bouw van Vreelands Knipscheer-orgel.
https://www.orgeladvies.nl/wp-content/uploads/2020/01/IMG_7414-e1577986392870-scaled.jpg25601921Orgeladvieshttps://www.orgeladvies.nl/wp-content/uploads/2021/09/orgeladvies.pngOrgeladvies2020-01-02 18:43:132021-10-28 11:39:12Nieuws over H. Knipscheer III
Het Utrechts Studenten Koor en Orkest (USKO), Nederlands grootste muziekgezelschap voor studenten, heeft Flentrop Orgelbouw opdracht gegeven tot het maken van een kistorgel. Na een periode van voorbereiding en fondsenwerving konden bestuursleden Marieke Verberne (Praeses), Anna Wiebing (Fiscus) en Anneke Voerman (Ab Actis) op woensdag 6 november de handtekeningen zetten in Zaandam.
Een orgelcommissie, bestaande uit (oud-)Uskieten heeft zich uitgebreid georiënteerd op orgels en voorstellen van verschillende orgelmakers. De commissie wordt bijgestaan door orgeladviseur Jaap Jan Steensma. Al snel werd duidelijk dat de voorkeur uitging naar een orgel waarin ook metalen pijpwerk gebruikt is.
Flentrop heeft zich voor het plan laten inspireren door instrumenten uit de Berlijnse orgelbouwtraditie die Johann Sebastian Bach gekend moet hebben. Het orgel zal beschikken over een Holpijp 8’ (eiken, gedekt), Prestant 8’ (af f0, open, eiken- en perenhout), Octaaf 4’ (C-H gedekt), Quint 3’ Discant en Superoctaaf 2’. Er is bijzondere aandacht voor de consolidatie van het metalen pijpwerk; het open pijpwerk zal worden voorzien van stemringen.
Jaap Jan zegt over het project: “Bij het USKO beleven studenten niet alleen plezier aan klassieke muziek, maar ze zetten er zich ook met hart en ziel voor in; tijdens de repetities, concerten, productie en fondsenwerving. En het zijn deze studenten waarop het Nederlandse muziekleven straks zal draaien. Daarom is het zo waardevol dat nu de schouders worden gezet onder een orgelproject.”
Ook voor Flentrop Orgelbouw is het een bijzonder project. Jaren geleden maakte Erik Winkel al eens een ontwerp dat enigszins lijkt op het orgel dat nu wordt gerealiseerd. Erik: “Het is niet voor niets dat het maken van een kistorgel vaak gezien wordt als een meesterproef: in het compacte ontwerp van een kistorgel komen alle problemen van een groot orgel samen. Het vergt het uiterste van de creativiteit en kunde van de orgelmaker om binnen de beperkte ruimte te blijven en tegelijk klank, toucher, het gedrag van de orgelwind en de bereikbaarheid voor stemmen en onderhoud te optimaliseren.”
Overigens is het de bedoeling dat niet alleen het USKO, maar ook de andere bij het Kosmu aangesloten muziekgezelschappen, bijvoorbeeld de USCantorij en het Kunstorkest, straks van het orgel gebruik kunnen gaan maken. Om die reden zal de kast ook worden versierd met een in hout gesneden logo van de Universiteit Utrecht.
De orgelcommissie van het USKO is verheugd dat de opdracht nu is verstrekt. Commissielid Erik Laarman: “De eerste plannen voor de aanschaf van dit nieuwe orgel zijn ontstaan in 2014. Het is ontzettend gaaf dat het project nu gerealiseerd gaat worden en dat het Utrechtse muzieklandschap straks een uniek en prachtig instrument rijker is. Als commissie gaan we nu aan de slag met voorbereidingen voor een spetterend presentatieconcert.”
Het orgel is naar verwachting gereed in november 2020.
Het project wordt, naast particuliere donaties van oud-Uskieten en vele andere weldoeners, mede gefinancierd door het K.F. Hein-fonds, het Prins Bernhard Cultuurfonds, het Ans & Hans Wouters-Hellenbrekers Fonds, het Elise Mathilde-fonds, het U-fonds en de Kattendijke/Drucker Stichting. Een bijzonder ruimhartige ondersteuning werd ontvangen van het Orgelcomité Muziekcentrum Utrecht (OCMU).
https://www.orgeladvies.nl/wp-content/uploads/2019/11/USKO2-1-scaled.jpg19202560Orgeladvieshttps://www.orgeladvies.nl/wp-content/uploads/2021/09/orgeladvies.pngOrgeladvies2019-11-18 15:49:462021-10-26 14:29:21Flentrop maakt kistorgel voor USKO
In het novembernummer van vaktijdschrift Het Orgel verschijnt een interview met orgeladviseurs Jaap Jan Steensma en Gerrit Hoving. Directe aanleiding is het feit dat de Landelijke Opleiding tot Orgeladviseur (LOTO) in 2019 tien jaar bestaat. Hoving en Steensma hebben de opleiding beiden met goed gevolg afgerond. Hoofdredacteur Jan Smelik sprak met hen over hun achtergrond en motivatie, de adviesopleiding, de ervaringen en het werkveld.
Losse uitgaven van Het Orgel zijn ad € 11 (incl. verzending) te bestellen via: verkoop@kvok.nl. Een voorproefje van het artikel is hier te vinden.
https://www.orgeladvies.nl/wp-content/uploads/2019/10/Schermafbeelding-2019-10-29-om-10.38.18.png7991184Orgeladvieshttps://www.orgeladvies.nl/wp-content/uploads/2021/09/orgeladvies.pngOrgeladvies2019-10-29 10:42:262021-10-26 14:36:44Interview over adviseursopleiding
In het septembernummer van tijdschrift Het Orgel (115/5, pp. 22-33) publiceerde orgeladviseur Peter van Dijk de samenvatting van het onderzoek dat hij verrichtte ten bate van de meest recente werkzaamheden aan het Timpe-Orgel (1831) van de Nieuwe Kerk in Groningen. Van Dijk was als adviseur betrokken bij de door Mense Ruiter Orgelmakers uitgevoerde tweede, afrondende fase (2015-2018) van de restauratie van dit monumentale instrument. De ingebruikname van het orgel vond plaats op 15 juni 2018.
In het artikel beschrijft Van Dijk de totstandkoming van het bijzondere concept, de inspiratiebronnen, het orgelontwerp, de aanbesteding van de bouw, de oplevering en geschiedenis van het instrument. Daarbij besteedt Van Dijk tevens aandacht aan het adviseurschap van Petrus van Oeckelen (1792-1878) en Mr. Samuel Wolther Trip (1804-1886).
Vanuit een kennis en expertise op het gebied van het Groninger orgellandschap staat Peter van Dijk wat langer stil bij de conceptuele elementen die het Nieuwe Kerk-orgel in 1831 tot zo’n bijzondere en vernieuwende verschijning maakten. Aansluitend aan Van Dijks bijdrage beschrijft de Groninger organist Sietze de Vries zijn klankimpressie van het instrument.
Losse uitgaven van Het Orgel zijn ad € 11 (incl. verzending) te bestellen via: verkoop@kvok.nl. Een voorproefje van het artikel is hier te vinden.
https://www.orgeladvies.nl/wp-content/uploads/2018/06/Nieuwe-Kerk-Groningen.png1186887Orgeladvieshttps://www.orgeladvies.nl/wp-content/uploads/2021/09/orgeladvies.pngOrgeladvies2019-10-10 08:36:472021-10-28 13:29:47Onderzoek naar het Groninger Timpe-orgel gepubliceerd
Op zaterdag 27 juli vertrekt een bus vanaf Station Culemborg naar de drie bewaard gebleven orgels van de Culemborgse orgelmaker Mattheus de Crane in Est, Batenburg en Waspik. Tijdens deze ‘orgelsafari’ vertelt reisleider Jaap Jan Steensma over de orgels, over hun maker en over hoe deze ruim 250 jaar oude instrumenten op elkaar lijken en van elkaar verschillen.
Het onlangs gerestaureerde De Crane-orgel van Waspik werd door muziekjournalist Merlijn Kerkhof (De Volkskrant) in juli 2019 verkozen tot een van “de 15 orgels die u gehoord moet hebben.”
De Crane-orgels in Est, Batenburg en Waspik.
De orgels worden bespeeld door achtereenvolgens Laurens de Man (Est), Francesca Ajossa (Batenburg) en Adriaan Hoek (Waspik). De bus vertrekt om 10 uur vanaf Station Culemborg, aanhaken op de individuele locaties is ook mogelijk. De reis is inclusief eenvoudige lunch; de bus is voorzien van Airco.
De reis wordt georganiseerd in het kader van muziekfestival Klank van de Stad, het festival ter gelegenheid van het 300-jarig bestaan van het Culemborgse Verhofstadt-orgel. Tickets zijn verkrijgbaar via verhofstadorgel.nl en aan de deur.
Programma
09.30u. verzamelen bij Station Culemborg
10.00u. vertrek
10.30u. Est, Dorpskerk (Mattheus de Crane, 1764) – Laurens de Man
12.00u. Batenburg, Oude- of St. Victorkerk (Mattheus de Crane, 1770) – Francesca Ajossa
https://www.orgeladvies.nl/wp-content/uploads/2019/07/Schermafbeelding-2019-07-26-om-08.53.16.png459968Orgeladvieshttps://www.orgeladvies.nl/wp-content/uploads/2021/09/orgeladvies.pngOrgeladvies2019-07-26 08:05:412021-10-26 14:40:19Busreis langs De Crane-orgels
Op 23 juli 2019, de dag dat het Verhofstadt-orgel precies 300 jaar bestond, is het Culemborgse orgelfestival ‘klank van de stad’ geopend met een concert door de Zwitserse organist Guy Bovet. Hij besloot zijn programma met de première van een eigen werk, dat werd gecomponeerd in opdracht van de Stichting Muziek in de Grote of Barbarakerk Culemborg.
Openingsconcert 23 juli 2019, beeld Jeroen van Kleef.
De nieuwe compositie Cantio Neerlandica is een variatiereeks op het thema “Potje met vet.” Zoals Bovet toelichtte: “Nederland en Zwitserland zijn allebei landen die bekend staan om hun koeien, de melk, boter, etc. We hebben dus beide veel potjes met vet. De keuze voor dit thema mag dan ook gezien worden als een teken van vriendschap en verbondenheid tussen onze twee landen.” Na het concert overhandigde Guy Bovet zijn compositie aan Marijn Slappendel, vaste organist van het Verhofstadt-orgel. In 2020 zal Slappendel de tweede uitvoering van Cantio Neerlandica verzorgen.
Tijdens de pauze sprak burgermeester Gerdo van Grootheest de aanwezigen toe. Hij benadrukte de grote rol van burgerinitiatief bij de orgelbouw van 1719 en trok daarmee de parallel met cultureel ondernemerschap in Culemborg anno 2019.
De voorzitter van de Stichting Muziek in de Grote of Barbarakerk, Anthony Zielhorst, zie in zijn daaropvolgende speech onder meer: “zoals dit orgel bestaat er maar één en zodra je zijn klanken hoort, weet je: we zijn weer thuis.” Vervolgens bracht Zielhorst met het publiek een toast uit op de toekomst van het Verhofstadt-orgel.
Het orgelfestival wordt mede mogelijk gemaakt dankzij bijdragen vanuit het Prins Bernhard Cultuurfonds en het Cultuurfonds Culemborg. De orgelsafari op zaterdag 27 juli wordt mede mogelijk gemaakt door de gemeenten West-Betuwe en Wijchen en door Van Rossum-orgelbouw. Hoofdsponsor van het hele festival is de firma Van Vulpen, die het Verhofstadt-orgel ook in onderhoud heeft.
Het festival Klank van de Stad duurt nog tot en met zondag 28 juli.
Op woensdag 24 juli om 20.15u. wordt op de Varkensmarkt een nieuw orgelgedicht onthuld dat René van Loenen voor de gelegenheid maakte. Aansluitend is er een kort programma met muziek en poëzie in de Barbarakerk.
Op donderdagavond 25 juli 22.00u. voorziet Geerten Liefting de film ‘The General’ (Buster Keaton) van live orgelmuziek.
Op vrijdagavond 26 juli, de laatste vrijdag van de maand, bespelen Peter van Dijk en Wim Diepenhorst zowel het Bosch-/Wiegleb- als het Verhofstadt-orgel.
Op zaterdag 27 juli worden de drie bewaard gebleven orgels van de Culemborgse orgelmaker Mattheus de Crane bezocht. Om 10 uur vertrekt een bus vanaf Station Culemborg naar de plaatsen Est, Batenburg en Waspik. Aldaar worden de orgels bespeeld door achtereenvolgens Laurens de Man, Francesca Ajossa en Adriaan Hoek. Tickets zijn te krijgen via verhofstadorgel.nl en in de Barbarakerk tijdens concerten.
Het slotconcert op 28 juli is een Bach-concert voor orgel en barok-orkest. Het klinkt op de sterfdag van Johann Sebastian Bach, en begint om die reden ook om 17.50 uur.
Jaap Jan Steensma is bij de organisatie betrokken als initiatiefnemer, fondsenwerver en programmeur.
https://youtu.be/0Eo4gOudsfU
https://www.orgeladvies.nl/wp-content/uploads/2019/07/3ef68cdb-4deb-4ff4-8a2c-7f1a9789d90b-1-e1563970112235.jpg16001200Orgeladvieshttps://www.orgeladvies.nl/wp-content/uploads/2021/09/orgeladvies.pngOrgeladvies2019-07-24 13:06:252021-10-26 14:34:39Orgelfestival Culemborg van start
Op zaterdag 8 juni a.s., 15 uur, wordt het J.H.H. Bätz-orgel (1768) van de Petruskerk te Woerden na restauratie weer in gebruik genomen. Belangstellenden zijn van harte welkom.
Het J.H.H. Bätz-orgel van de Petruskerk Woerden. Foto: Piet Bron (orgbase.nl)
Bijna een halve eeuw sedert de vorige restauratie van het orgel was groot onderhoud noodzakelijk, met name aan de windvoorziening en de windladen. Daarnaast leefde algemeen ook de wens om de sedert de bouw van van het orgel meermalen gewijzigde klank zoveel als mogelijk in haar originele glorie te herstellen. Herziening van het windwerk en de windladen, conform de toestand-1768, was daartoe een voorwaarde. Op grond van pijpwerkonderzoek kon de originele stemtoonhoogte worden teruggevonden, eveneens een voorwaarde voor klankherstel. De klinkende lengte van de frontpijpen werd hersteld en het binnenpijpwerk werd verlengd. Dat J.H.H. Bätz zijn orgels middentoons stemde, werd ook hier bevestigd. Omwille van het liturgisch gebruik van het instrument is echter thans een Kirnberger-III-stemming aangebracht. Zo kon qua pijplengtes een aanvaardbaar compromis tussen originele stemming en wensen van de opdrachtgever worden gerealiseerd.
De restauratie werd mede mogelijk door een riante subsidie uit het Fonds Erfgoedparels van de Provincie Utrecht.
Geschiedenis in vogelvlucht
1766/68. Bouw van het orgel door J.H.H. Bätz (Utrecht) in opdracht van het stadsbestuur. Contract niet bewaard. De uiteindelijke dispositie wijkt af van gegevens uit het bedrijfsarchief en komt ook niet geheel overeen met de opgave van Hess (1774).
1820/21. Herstel en omstemmen in evenredig zwevende stemming door J.C. Friederichs (Gouda). Orgelkast herschilderd.
1836. Herstel door J. Bätz. Onder meer de frontpijpen afgeschuurd, geslepen en gepolijst, de metalen pijpen C-H van de pedaalbourdon 16′ vervangen door houten exemplaren en wijzigen van de steminrichtingen van de grote open pijpen (verhoging stemtoonhoogte), alsmede correctie van de evenredig zwevende stemming.
1889/90. Herstel door de Fa. J. Bätz & Co (J.F. Witte). Frontpijpen wederom afgeschuurd en nu met bronsverf bestreken. Voorts onder meer herziening van de intonatie.
1911. Toevoeging van een derde manuaal door Mart. Vermeulen (Woerden). Klaviatuur vernieuwd, maar de oude manualen en registeropschriften (1768) bleven bewaard, respectievelijk bij Vermeulen en onder de vernieuwde registeropschriften.
1939. C. Verweijs (Amsterdam), herstel en wijzigingen.
1969-71. Restauratie door de Gebr. van Vulpen (Utrecht), aanvankelijk onder advies van Lambert Erné, na diens overlijden opgevolgd door Hans Erné en Maarten Albert Vente. Technisch herstel van de situatie-1836, intonatie-1890 gehandhaafd. Kast herschilderd in kleurstelling-1768.
1992. Intonatie-correcties door de Gebr. van Vulpen, onder advies van Rudi van Straten.
2018/19. Deelrestauratie door de Gebr. van Vulpen, onder advies van Peter van Dijk. Toezicht namens de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed: Wim Diepenhorst. Werkzaamheden: herstel windvoorziening (inclusief de voetbediening van de balgen), windladen, mechanieken, oorspronkelijke stemtoonhoogte en intonatie.
Dispositie
Technische specificaties van het J.H.H. Bätz-orgel anno 2019.
Op 23 maart 2019 wordt het Gideon Thomas Bätz-orgel (1787) van de Pieterskerk in Breukelen opnieuw in gebruik genomen. In 2018-2019 werd het instrument gerestaureerd door Van Rossum Orgelbouw (Wijk en Aalburg). Adviseur bij de restauratie was Jaap Jan Steensma.
Het Gideon Thomas Bätz-orgel (1787) van de Pieterskerk Breukelen na de restauratie
Het Bätz-orgel werd de kerk destijds geschonken door de Amsterdamse koopman Claude van Noortwijck (1709-1797), die in Breukelen een buitenplaats bezat. In de Boekzaal der Geleerde Waereld (ed. juni 1787) werd de ingebruikname van het orgel uitgebreid beschreven. Ook werd de oorspronkelijke dispositie erin opgenomen.
Korte historie
In 1807 en/of 1834 werd(en) door het huis Bätz hoogstwaarschijnlijk de stemming en toonhoogte gewijzigd. In 1867 breidde C.F.G. Witte het orgel uit met een onderpositief van dezelfde samenstelling als vergelijkbare uitbreidingen in Loenen aan de Vecht (Chr. Bätz 1787/Witte1863) en de Lutherse Kerk Amersfoort (J.H.H. Bätz 1766/Witte 1873). Opvallend is dat Witte de drie spaanbalgen handhaafde en zich voor wat betreft het nieuwe pijpwerk voegde naar de door hem aangetroffen toonhoogte van a1=423Hz bij 18ºC.
In 1905 verving W. van Dijk de spaanbalgen door een magazijnbalg; ook werd het orgel voorzien van een dak (voordien gaas). Het pijpwerk in het front werd in 1927 door dezelfde orgelmaker vervangen door pijpwerk van gelijke mensuur, maar vermoedelijk grotere wanddikte. Ook plaatste Van Dijk bij die gelegenheid een windmotor. De vele halveringen in Bas en Discant werden gecombineerd en in 1956 door J. de Koff weer ongedaan gemaakt. Bij laatstgenoemde werkzaamheden verdween nog alsnog het originele G.Th. Bätz-pedaal.
Een algehele restauratie door Gebr. Van Vulpen Orgelmakers kwam gereed in 1980. Hoewel het orgel met veel respect werd behandeld, is een modern sleepafdichtingssysteem toegepast waar later lekkages aan bleken te ontstaan. Om onduidelijke redenen zijn de spaanbalgen in 1980 -ondanks advies, verkregen toestemming en subsidie- niet gereconstrueerd. Ook werd de toonhoogte van a1=435Hz gehandhaafd. Het baldakijn achter het orgel werd gereconstrueerd naar de situatie-1787, maar het orgel werd geschilderd in een nieuwe witte kleur.
Restauratie 2018-2019
Tijdens de restauratie door Van Rossum Orgelbouw zijn de drie spaanbalgen op basis van de aanwezige sporen gereconstrueerd. Het sleepafdichtingssysteem van 1980 is vervangen door een afdichting met geweven ringen. De toonhoogte van het orgel is teruggebracht naar de situatie-1867. De winddruk is gesteld op 74mm/wk; het stemmingssysteem op Vallotti.
Onderzoek naar het orgel heeft diverse nieuwe inzichten opgeleverd over de bouwwijze van Gideon Thomas Bätz. Eén van de meest in het oog springende was de toepassing van ‘ventieltjes’ ten behoeve van de aanspraak van het register Cornet. Dergelijke ventieltjes komen bij G.Th. Bätz meer voor, alsook bij zijn Dordtse tijdgenoot P.J. Geerkens.
Om verdere verzakking van de constructie te voorkomen en het orgel geheel waterpas te zetten, is op basis van advies door Constructiebureau De Prouw besloten het balkon te verstevigen met een aantal stalen liggers.
Op basis van kleurenonderzoek door Ferrie Ovink is besloten de kleurstelling van 1787 terug te brengen en het historische ensemble-1787 zodoende te completeren. Kast, balustrade en ornamentiek zijn geschilderd door restauratieschilders Wolters & Ovink, met medewerking van het Breukelse bedrijf Vervat & De Jong.
Betrokkenen
De werkzaamheden stonden onder advies van Jaap Jan Steensma en Wim Diepenhorst (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed). Namens de Protestantse Gemeente Breukelen en de Stichting Vrienden van de Pieterskerk Breukelen waren Dick Oosthoek (kerkrentmeester en voorzitter Stichting) en Kees de Jong (projectleider) de belangrijkste betrokkenen. Het project is uitgevoerd in samenspraak met de Commissie Orgelzaken van de PKN, met Jeroen de Haan als gecommitteerde.
Het project werd mede mogelijk gemaakt door bijdragen vanuit verschillende particuliere fondsen. Een zeer belangrijke subsidie was de ondersteuning vanuit het Fonds Erfgoedparels van de Provincie Utrecht. Dit fonds maakte in 2018 een kort filmpje in de werkplaats van Van Rossum Orgelbouw.
Ingebruikname
De ingebruikname van het orgel is op zaterdag 23 maart 2019, om 15.30 uur (inloop vanaf 15.00 uur). Na installatie van het balgentredersgilde zal het orgel worden gepresenteerd d.m.v. een combinatie van verhaal (Jaap Jan Steensma) en muziek (Wim Diepenhorst). Ook vaste organist Jan Pieter Karman zal een orgelwerk ten gehore brengen en namens de Provincie Utrecht spreekt Gedeputeerde mevr. Mariëtte Pennarts een kort woord. Na afloop is er een afsluitende borrel. Opgave wordt op erg op prijs gesteld.
