Orgel Lutherse Kerk Amersfoort gerestaureerd
In de afgelopen maanden is het orgel van de Lutherse Kerk in Amersfoort geheel gerestaureerd door Flentrop Orgelbouw. Adviseur was Peter van Dijk, de RCE werd vertegenwoordigd door Wim Diepenhorst.
Het instrument verkeerde al enige jaren in een slechte staat. Uitgebreid onderzoek van de geschiedenis en de toestand van het instrument in 2012/13 door de toenmalige titularis Jaap Jan Steensma gaf belangrijke impulsen voor het in gang zetten van een restauratie-traject.
Een beknopt historisch overzicht:
– 1766. Johann Heinrich Hartmann Bätz (1709-1770) bouwt een orgel met 9 registers. Op de windlade wordt een plaats voor een tongwerk gereserveerd.
– 1796. Zijn zoon Gideon Thomas Bätz voegt een Dulciaan 8’ toe.
– 1827. De Gebr. Bätz wijzigen de middentoonstemming in een gelijkzwevende temperatuur.
– 1850. C.F.A. Naber vervangt de Mixtuur door een Viola di Gamba 8’. Het in het front geplaatste deel van het dubbelkoor van de Prestant 8’ wordt stom gemaakt, de binnenpijpen worden verwijderd. Vermoedelijk wordt ook de stemtoonhoogte gewijzigd.
– 1873. De Fa. J. Bätz & Co (C.G.F. en J.F. Witte) voegt een tweede klavier (Positief) met 3 registers toe, geplaatst in een aparte kast achter het orgel.
– 1926. De firma J. de Koff & Zn vervangt de Flageolet 1’door een Voix Celeste 8’.
– 1973. Partiële restauratie door de orgelmakers Fama & Raadgever.
– 1988/1993. Herstelwerkzaamheden door de orgelmaker A.H. de Graaf. De Voix Celeste wordt vervangen door een Flageolet 1 ½’.
Bij de thans voltooide restauratie is de toestand-1873 hersteld. De orgelkasten werden herschilderd in de bestaande kleurstelling (1873) door Gerard de Jongh. Daarbij kwamen, na het voorzichtig verwijderen van de registerschildjes uit 1873 de originele, op de kast geschilderde registeropschriften tevoorschijn en gedocumenteerd. De Witte-schildjes zijn vervolgens weer aangebracht op een dunne houten plaat, zodat de Bätz-opschriften toegankelijk blijven.
Enkele registeropschriften uit 1766
Publicatie
In 2017 werd het onderzoek naar het orgel van de Lutherse Kerk Amersfoort gepubliceerd. In 2020 presenteerde organist Cees-Willem van Vliet een CD-opname met de Goldberg-variaties van J.S. Bach, gespeeld in de Lutherse Kerk Amersfoort.
In onderstaande video is het orgel te beluisteren, bespeeld door vaste organist Cees-Willem van Vliet: